De verhalen uit de kolonie
Het dorpsgemeenschap Frederiksoord-Wilhelminaoord heeft “Verhalen uit de kolonie Wilhelminaoord” gekregen van de schrijver W. Schackmann, die het boek “De Proefkolonie” heeft geschreven. Dit zijn verhalen uit de tijd dat de kolonialen hier vanaf 1818 in het gebied van de Maatschappij van Weldadigheid kwamen wonen en werken. De verhalen zijn gebaseerd op het archief van de Maatschappij van Weldadigheid bij het Drents Archief in Assen.
Wil Schackmann
Wil Schackmann studeerde politieke wetenschappen en was zeefdrukker, kraker, hulpverlener bij het JAC, voorlichter binnen het welzijnswerk en dagbladjournalist.
Sinds 1987 houdt hij zich louter bezig met schrijven, aanvankelijk romans, later ook novelisations, toneelstukken en scenario’s – zowel fictie als documentaire – voor film en televisie. Samen met Paul Lochtenberg won hij de ANV-Visser Neerlandia Televisieprijs 2000 voor het script van “Het Leven Sta Je Steeds Weer Van Te Kijken”. Wil Schackmann woont in Groningen. Meer informatie is te vinden op zijn eigen website.
“Ontvreemding van gestoken zoden welke zij mandelig had”
De drie koloniën vormen kleine gemeenschappen waar de bewoners toch tamelijk dicht op elkaars huid wonen. Spanningen komen voor, merkt bijvoorbeeld de Rotterdamse kolonistenfamilie Barning. Ze wonen al een aantal jaren naast het Haagse gezin van Gerardus Rochel als...
“Door de driften der jeugd verleid”
Begin 1820 informeert ene Dirk Wakker uit Amsterdam of hij een weduwe met kinderen 'zoude kunnen plaatzen in de kolonie met betaling van eene jaarlijksche subsidie'. Wakker vertelt dat 'een mijner naastbestaanden', om precies te zijn een zoon van zijn oudste broer,...
“De alles overschreeuwende, vloekende en door en door brutale vrouw”
Het hoogste dat een bewoner van de kolonie kan bereiken is een bevordering tot vrijboer. In de begintijd betekent dat een verhuizing naar de Ommerschans waar de Maatschappij van Weldadigheid in 1822 een bedelaarsgesticht opricht. De vrijboer krijgt daar de beschikking...
“De wispelturige weduwe”
Op donderdag 22 mei 1823 vestigt Johanna Woortman zich in de kolonie Wilhelminaoord. Zij is 31 jaar, komt uit Amsterdam en ze is de weduwe van ene J.B. Goblé zodat ze meestal wordt aangeduid als 'de weduwe Goblé'. Ze heeft een zoontje van negen jaar en een dochtertje...
“Een ontuchtig lied over de R.K. Pastoor de heer van Dam”
Kwajongens halen kwajongensstreken uit. Normaliter is dat weer snel vergeten, maar op de kolonie is van veel van die streken informatie bewaard gebleven. De jongelui dienden zich namelijk te verantwoorden voor de koloniale tuchtraad. Zomaar een greep uit 1838. De...
“En zie daar, zoo even brengt zijn moeder mij een brief”
Als een plaatselijke subcommissie van weldadigheid iemand in de kolonie plaatst, wil men hem of haar pas terug als men zeker weet dat de persoon de eigen kost kan verdienen. Men heeft geen zin om iemand na terugkeer weer financieel te moeten ondersteunen. Zo ook...
“De reden van zijn terugkomst zijn, dat hij haar wilde eeren en trouwen”
Vanaf 1825, dus vier jaar na de oprichting, kent Wilhelminaoord een Raad van Toezicht. Of 'Raad van Toezigt'. Daarin zitten enkele ambtenaren van de Maatschappij van Weldadigheid plus een of meer 'gemeensmannen', door de kolonisten uit hun midden gekozen...
“Zich bij voortduring bezwaard gevoelt met de inwooning van Catharina Berenfanger”
Bij veel van de eerste families die Wilhelminaoord bevolken worden ongevraagd 'ingedeelden' in huis gestopt. Zo sturen de 'Regenten van de Stads Armen Kamer te Schiedam' met de gezinnen van Hendrik Deems, Hendrik Penning en Jacobus Hille zes weeskinderen mee om over...
“Met welke vrouw, hij zegde, niet langer te kunnen leven”
Niet elk huwelijk is perfect. Ook niet in de begindagen van Wilhelminaoord. Het is zondag 25 juli 1824 als de directeur van de kolonie meldt dat 'kolonist J.W. Steenhuizen van kol. N4 agterlatende zijne vrouw en kinderen (...) den 21e dezer is gedeserteerd'. Volgens...
“De kleding tot op het bloote ligchaam nagezien”
Met hun aankomst op woensdag 4 juli 1821 behoren Hendrik Jans Duijker en zijn gezin tot de eerste bewoners van Wilhelminaoord. Duijker is ongeveer 34 jaar, evenals zijn echtgenote Wijtske, en ze hebben acht kinderen. Ze komen uit Workum en daar had Hendrik vroeger...